خاستگاه و مصادر ادیان، مخصوصاً دین اسلام، از مباحث مهمی است که خاورشناسان در خلال مطالعات ادیانی‌شان به آن پرداخته‌اند. مطالعه تاریخ دین اسلام هم‌زمان با نهضت ترجمه متون اسلامی در سده سیزده و چهارده میلادی، توجه اروپاییان را برانگیخت، اما توجه جدی به این جنبه از دین‌پژوهی در غرب به اوایل قرن نوزدهم باز می‌گردد که هم‌زمان با رویکرد نقد تاریخی به متون مذهبی بود. نوشته حاضر ترجمه و تحلیل مقاله «تقسیم‌بندی دوره‌ای صدر اسلام بر اساس روابط آن با دیگر ادیان»^{^[i]} تألیف دین‌پژوه هلندی، ژاک واردنبرگ، است که تاریخ صدر اسلام و روند گسترش جنبش مذهبی جدید در جریان تعاملات پی‌درپی با اقلیت‌های مذهبی موجود در آن دوران را بررسی کرده و به این نتیجه رسیده است که اسلام در فرآیند ارتباطاتش، تحول و تغییری مفهومی از «تزکیه مذهبی» به «جنبش اصلاحی» و در نهایت تبدیل آن به دین مستقل را تجربه کرده است.<br /> <br clear="all" /><br /> <br /> [i]. "Towards a Periodization of Earliest Islam According to its Relations with Other Religions"