با آنکه پیشینه استفاده از عهد عتیق در تفسیر آیات قرآن به صدر اسلام می‌رسد، نقل‌قول مستقیم از متن عبری آن در میان مسلمانان بسیار نادر است. شمس‌الدین دیلمی، تنها عارفی است که در تفسیر عرفانی <em>تصدیق المعارف</em>، در توضیح برخی از مراحل سلوک و جایگاه انسان در خلقت و اثبات حقانیت و برتری پیامبر اکرم (ص) به متن عبری و گاه عربی تورات استشهاد کرده است. استفاده او از متن تورات، هم باعث شده است دقیق‌تر به مسائل مطرح‌شده در قرآن توجه کند و هم نسبت به عرفای پیش از خود نگاه متفاوتی به موضوعات عرفانی و سلوکی داشته باشد؛ چنان‌که در جایی عدول از ظاهر به باطن را جایز ندانسته و در جایی دیگر در توضیح موضوع عرفانی رجال غیب دچار خطا شده است. در مقاله حاضر کوشیده‌ایم ضمن نقل عباراتی که دیلمی از تورات در تبیین بعضی از مسائل دینی و عرفانی آورده است، تلقی او از مسائل مذکور را با تلقی عرفای پیش از وی مقایسه کنیم.