یکی از مباحث مهم در مورد تاریخ فرقه اهل حق، اصل خاستگاه ادیانی آن است. احتمال‌های مطرح‌شده از سوی پژوهشگران در این‌باره عبارت‌اند از: ادیان ایران باستان، مسیحیت، هندوئیسم و اسلام (شیعی و اسماعیلی). ازلی‌بودن این آیین نیز دیدگاهی است که از سوی برخی صاحب‌نظران اهل حق طرح شده است. نگاشته حاضر در مقام پاسخ به این پرسش است که دیدگاه‌های مختلف تا چه حد می‌تواند به واقع رهنمون باشد؟ این نوشتار با استفاده از روش توصیفی - کتابخانه‌ای و بهره‌بردن از مطالعات میدانی گسترده، ضمن نقد و بررسی احتمال‌های مختلف، نقطه‌نظر جدیدی طرح می‌کند که پیش‌فرض پژوهش حاضر است؛ بر این مبنا که هسته تاریخی شکل‌دهنده اهل حق، عده‌ای از بزرگان و عارفان از مسالک و اندیشه‌های مختلف بوده‌اند که در منطقه «پِردیور» به برپایی مناسکی خاص مبادرت می‌ورزیده‌اند. نکته مهم آنکه وجود زمینه‌های فکری و فرهنگی مختلف در اهل حق، نمی‌تواند دلیلی بر خاستگاه تام آن در یک تفکر خاص باشد؛ چراکه تبادلات فرهنگی، اثرگذاری‌ها و اثرپذیری‌ها در تمام مکاتب فکری وجود دارد. زمینه‌های فکری و اعتقادی و همچنین اسطوره‌سازی‌هایی که ریشه در ایران باستان دارد، سبب شده‌اند بسیاری از شخصیت‌های این مسلک در مستندات تاریخی قابل رهگیری نباشند، مگر با مطابق‌سازی وقایع و شخصیت‌ها با اسطوره‌های اهل حق