نویسندگان:
فتح الهی علی, رحمانی محمد
چکیده:
مفهوم بهکتی یا عشق، چگونگی و کاربرد آن از بن مایههای اصلی مکاتب عرفان هندویی و اسلامی است. منظومهی «بهگودگیتا» از آثار برجسته مکتب هندویی و مربوط به قبل از میلاد مسیح، و «سوانح العشاق» احمد غزالی (قرن 5 و6 ه.ق) نیز در عرفان اسلامی در زمرۀ نخستین آثار زبان فارسی است که با صراحت از عشق الهی سخن گفتهاند. عرفا این بنمایه را حول محور رابطهی انسان و خدا به کار گرفتهاند و هر یک به تناسب تجربیات عرفانی خود و تعالیم مکتب شان ، به تجزیه و تحلیل و تقسیم بندیهایی از این مفهوم پرداختهاند. این نوشتار با روش تحلیلی-توصیفی به مطالعۀ مفهوم بهکتی و عشق در این دو اثر عرفانی میپردازد. این مقایسه نشان میدهد که منظومۀ گیتا روش «بهکتی» یا آیین پرستش عاشقانه را برای نیل به رستگاری و وصال حق بر دیگر راهها یعنی علم و عمل به عنوان آسانترین راه، ترجیح میدهد. سوانح العشاق نیز با تکیه بر پیوند ازلی و ابدی روح و عشق و همچنین تقدس، قدیم و حقانی بودن عشق، آن را حقیقتی فراتر از درک عقل و علم تلقی کرده و تنها راه رسیدن به یگانگی با معشوق حقیقی و فنای در ذات حق و نهایتاً نیل به بقای جاودانه را فنای در عشق میداند که راه رسیدن به آن نفی «خود» است.
نمایه نشر:
فتح الهی علی, رحمانی محمد. (2021). مفهوم «بهکتی» در منظومۀ بهگودگیتا در مقایسه با نظریۀ عشق عرفانی در سوانح العشاق احمد غزالی. مطالعات ادیان و عرفان تطبیقی, 1(5), 113-139 DOI: 10.22111/jrm.2021.6821